“Terug naar normaal, kent u die uitdrukking?” Ik hoor het dominee Gremdaat (creatie van Paul Haenen) al zeggen. ‘Terug naar normaal’, wat een vreemde uitdrukking, want er bestaat geen ‘terug naar’, nooit. Het zal altijd anders zijn en worden. Ruim anderhalf jaar geleden publiceerde ik mijn eerste coronablog ‘Mentaal en emotioneel fit in onzekere tijden’. Het zou een serie van 6 blogs worden die eindigde half augustus van dat jaar. Daarin gaf ik tips hoe om te gaan met uitdagingen tijdens een pandemie. Niet dat ik verstand heb van pandemieën, maar ik had wel een beetje geleerd hoe om te gaan met een werkelijkheid die anders is dan je graag wilt. Dankzij lessen vanuit het leven en wat gerichte scholing.

Meningen-moe
Daarna verging mij de zin om nog een blog te schrijven. Langzamerhand werd ik meningen-moe. Overdonderd en verwonderd door alles wat er in het kader van Covid-19 werd gezegd, geroepen, geschreven, uitgestort … Hoe meer er kwam, des te stiller ik werd. Vorig jaar schreef ik nog dat we allemaal in hetzelfde schuitje zaten. Dat bleek toch anders te zijn. Pas als de stressvolle situatie vergelijkbaar is, merk je hoe verschillend mensen reageren, parafraseer ik de filosoof Hannah Arendt.

Uitnodiging tot reflectie
Het openingsartikel in Dagblad Trouw van 27 november 2021 heeft als kop: “Deze crisis is een les in traagheid”. Mooi dat een dagblad zo opent en het zogenaamde nieuws laat liggen. Ik lees het als een uitnodiging tot reflectie. Net zoals ik een uitnodiging tot reflectie zie in teleurstelling, tegenslag, onzekerheid, onduidelijkheid …. Het gaat er dan om hoe we ons (willen) verhouden tot de weerbarstigheden van het leven. Weerbarstigheden waarvoor geen oplossing komt van het kabinet, evenmin van professionele dan wel zelf benoemde experts. Op dit punt komt er geen oplossing van wie dan ook. We moeten onszelf leren verhouden tot de grilligheden en onvoorspelbaarheden die inherent zijn aan het leven, aan de natuur.

De natuur praat terug
“Het leven praat terug” is de titel van een mooi boek van Gabriel Anthonio. En zo is het nu. Het leven of de natuur praat terug via een virus. En hoe we ook proberen grip te krijgen (met groot respect voor iedereen die zich daarvoor inzet), we hebben er geen grip op wanneer en hoe de natuur terug praat. Als we al moeite hebben om naar onszelf te luisteren in een vorm van zelfreflectie, als we al niet goed kunnen luisteren naar anderen met verschillende meningen, hoe luisteren we dan naar de natuur, naar het leven?

I have to change to stay the same
Ooit heb ik er zelf meer dan twee jaar voor nodig gehad om te leren luisteren. Ik weet nog goed hoe in die tijd slechts één gedachte me bezig hield: “Wanneer wordt het weer ‘gewoon’, wat kan ik doen zodat het allemaal weer ‘normaal’ wordt?” Met die vraag ging ik bij deskundigen op zoek naar een antwoord. Bezeten was ik van het idee dat het weer moest worden zoals het was. Alles weer bekend, vertrouwd en onder controle. Het werd echter nooit meer ‘normaal’, zoals het daarvoor geweest was. Het zal altijd anders zijn en worden: ‘I have to change to stay the same’ (te lezen op de Willem de Kooning Academie in Rotterdam).

Luister-rijke decembermaand
Ik wens je een luister-rijke decembermaand toe. Boeken die daarbij kunnen helpen, zijn ‘Het leven praat terug’ van Gabriel Anthonio en om het ook nog gezellig te maken ‘Het Vrolijke Winterboek’ van Margreet Dolman & Dominee Gremdaat.