Dit is de eerste aflevering van een serie over “Gemoedsrust in ‘gewonigheid’”. Een introductie op dit thema vind je in mijn blog van 13 december 2017 ‘Iets anders dan fijne feestdagen’. In deze aflevering ga ik in op – wat ik noem – een ‘imperfecte’ realiteit, een werkelijkheid die anders is dan je hoopt, verwacht of graag wilt. Kortom, het ‘gewone’ leven.

Vandaag de dag hoor je mensen vaak zeggen: “Het is wat het is”. Natuurlijk is dit waar en misschien kun je het makkelijk zeggen. Of je de betekenis ervan volledig accepteert en niet alleen mentaal (met je hoofd), dat laten emoties je weten. Als er sprake is van een lichte emotie of een meer heftige, dan krijg je een waardevol signaal dat je niet volledig akkoord bent met “dat wat is”. Je merkt het aan emoties als teleurstelling, irritatie, frustratie, ergernis, boosheid, verdriet.

Voorbeelden

Je neemt de trein op weg naar een voor jou belangrijke afspraak. En ja hoor, er is een wisselstoring waardoor je je afspraak niet haalt. Of het weer is een spelbreker uitgerekend op de dag waarop je een tuinfeestje geeft. Of hoe reageer je op files, op onveilig gedrag van andere weggebruikers?

Misschien zijn dit situaties waarin je altijd en volledig je gemoedsrust bewaart. Geweldig! Kijk dan eens naar andere levensgebieden. Bijvoorbeeld je familie of vriendenkring, je werksituatie of jezelf. In welke situaties merk je dat je een lichte emotie ervaart of een meer heftige? Als je dit herkent in een concrete situatie, werk de emotie vooral niet weg. Verwelkom deze! Dit is de situatie die je gaat helpen bij het ontwikkelen van gemoedsrust.

‘Moeten’ en ‘mogen’ zijn de boosdoeners

Van Epictetus, stoïcijns filosoof (50-120 n. Chr.), is de volgende uitspraak: “We raken niet verstoord door de dingen die gebeuren, maar door de manier waarop we ernaar kijken en erover denken”. Emoties zijn het gevolg van gedachten. Emoties veroorzakend denken is altijd hetzelfde, namelijk: “Iets of iemand zou ….. moeten of ….. niet mogen”. Dit denken vindt dat de werkelijkheid anders moet zijn dan die is. Onder werkelijkheid valt alles: jij, je lichaam, de mensen om je heen, de dingen om je heen, de wereld. Een vervelend gevoel hierover is niet het gevolg van de werkelijkheid, maar van ‘moeten en mogen’-gedachten.

Verwachtingen

Mag je dan geen enkele verwachting meer hebben, bijvoorbeeld over de treinenloop van de NS, over het weer tijdens je tuinfeestje, over je werk of het leven? Ooit las ik eens “expectations are suffering” (verwachtingen leiden tot lijden). Daar ben ik het niet mee eens. Het zijn niet de verwachtingen die lijden veroorzaken, maar het hechten eraan. Het hebben van verwachtingen en het maken van plannen zijn juist tekenen van levenslust. Alleen de mate waarin je je eraan hecht of vasthoudt, bepaalt of je je gemoedsrust verliest of behoudt.

Oefening

Het woord stoïcijns is gevallen. Stoïcijns? Is dat niet akelig onverstoorbaar, volstrekt emotieloos? Helaas is dit een populaire en onjuiste interpretatie. Wat is het wel? Een stoïcijn is iemand die zijn emoties signaleert en de normatieve gedachten die daaronder liggen, onderzoekt. Door dat te doen zet je een stap naar meer bewustzijn en helderheid, waardoor ook je gedrag effectiever wordt.

De volgende oefening is een eerste stap. Registreer in welke situatie(s) jij je verzet tegen de werkelijkheid. Wie of wat moet dan volgens jou anders zijn? Noteer je verzet in de vorm van gedachten met daarin de woorden ‘moeten’ of ‘mogen’. Bijvoorbeeld: ik mag niet ongelukkig zijn, hij/zij zou mij moeten waarderen, mijn lichaam mag mij niet in de steek laten of het leven zou rechtvaardig moeten zijn. Registreer welke emoties je ervaart met jouw ‘moeten’- en ‘mogen’-gedachten.

Lees verder in de volgende afleveringen:

• Van bestrijden naar waarnemen
• Wat ligt in je macht?
• Van vastzitten naar losmaken
• Emoties als signaal
• Er is altijd een keuze
• Hoe houd je jezelf helder?
• Van lijden naar leiden.

Al gepubliceerd:

Iets anders dan ‘fijne feestdagen’– 13 december 2017