Een regenachtige zondag in een volle zaal in Amsterdam met Byron Katie. Inspirerend, verhelderend en af en toe de wereld op zijn kop, zo lijkt het wel. Katie spreekt over een ‘friendly universe’ en dat ‘nothing out of order’ is. En dan komt natuurlijk de onvermijdelijke vraag hoe het dan zit met oorlog en allerlei andere vreselijke dingen die dagelijks gebeuren.

De stressvolle gedachte is ‘oorlog is verschrikkelijk’ en Katie vraagt meteen – The Work bestaat immers uit vier vragen en een omkering – naar de omkering van ‘verschrikkelijk’. Er komt iets uit als ‘war is wonderful’. Ik voel spanning in mijn lijf opkomen en gedachten als: dit kan toch niet, dit is te gek. En Katie gaat door. Ze vraagt aan de deelnemers aan haar workshop: geef voorbeelden hoe oorlog ook ‘wonderful’ kan zijn. Mijn stress en verontwaardiging worden nog groter: dit gaat te ver, er is helemaal niks moois aan oorlog.

Niettemin geven een paar mensen vrij snel voorbeelden die mij niets zeggen. Ik blijf het verschrikkelijk vinden. En dan zegt Katie: oorlog laat mij zien wat ik niet wil. Bij deze woorden voel ik weerklank. En ze gaat verder: Dat betekent dat ik eerst de oorlog die ik zelf voer, moet beëindigen. De oorlog, soms in mijn hoofd, met anderen en met mezelf. Hoe kan er ooit vrede in de wereld komen als ik vrede dichtbij niet weet te realiseren?

Op dat moment ben ik terug bij een andere bijeenkomst, ook in Amsterdam, enkele jaren geleden met de Dalai Lama. Ook daar kwamen vragen aan de orde over oorlog en vrede en andere grote problemen in de wereld. Wat ik de Dalai Lama toen hoorde zeggen, is richtinggevend voor mij geworden. “Ga niet zitten wachten op een oplossing van politici. Ga straks terug naar huis, en begin vrede te maken met bijvoorbeeld 10 families om je heen in je directe omgeving. En als dat gelukt is, maak de kring groter. Dan worden het 20 families en zo verder.”

Die woorden ontploften als een bom in mijn hoofd. Ik dacht aan de jarenlange onmin met onze buren over hun blaffende honden. Ik voelde hoe hypocriet het was om mooie verhalen over vrede in de wereld te lezen of te houden en tegelijkertijd niet in staat te zijn om vredelievend te zijn in het dagelijks leven in mijn directe omgeving.

Na de vraag van Katie hoe het stond met de oorlogen die we zelf voerden, was het ineens muisstil in de zaal. Iedereen was op dat moment in zijn eigen oorlogen en in de ervaring hoe lastig het kan zijn om die te beëindigen.

Welke oorlogen voer jij en hoe ga je die beëindigen?